Czy biogaz ma szansę zastąpić gaz ziemny w gospodarstwach?

Analiza potencjału, wyzwań i opłacalności w kontekście programu „Energia dla wsi”

Rosnące ceny energii, niestabilna sytuacja geopolityczna i naciski na dekarbonizację sprawiają, że rolnicy coraz częściej szukają alternatyw dla gazu ziemnego. Jedną z nich jest biogaz – paliwo odnawialne, które można wytwarzać lokalnie z odpadów rolniczych. Czy ma on realny potencjał, by całkowicie zastąpić gaz ziemny w gospodarstwach? W tym artykule analizujemy ten temat z praktycznego punktu widzenia, nawiązując również do dostępnych dotacji z programu „Energia dla wsi”.

1. Czym właściwie jest biogaz?

Biogaz to mieszanina gazów (głównie metanu CH₄ i dwutlenku węgla CO₂) powstająca w wyniku beztlenowej fermentacji biomasy. W procesie tym mikroorganizmy rozkładają organiczne odpady, takie jak:

• obornik i gnojowica,
• kiszonki i resztki roślinne,
• odpady spożywcze i poubojowe.

Powstały biogaz można wykorzystać:

• do produkcji energii elektrycznej i ciepła (kogeneracja),
• jako zamiennik gazu ziemnego po oczyszczeniu (biometan),
• do zasilania kotłów gazowych, pieców, suszarni i innych instalacji w gospodarstwie.

2. Różnice między gazem ziemnym a biogazem

3. Czy biogaz może pokryć zapotrzebowanie energetyczne gospodarstwa?

Odpowiedź brzmi: tak – i to z nadwyżką, pod warunkiem, że gospodarstwo dysponuje odpowiednim potencjałem substratowym i przestrzenią na budowę mikrobiogazowni.

Przykład:

• Gospodarstwo z 80 ha użytków rolnych i 150 szt. bydła mlecznego może wytwarzać nawet 80–120 kW mocy z biogazu.
• To wystarcza na potrzeby prądu, ogrzewania budynków i suszenia pasz – a nadwyżkę można sprzedać do sieci lub zmagazynować.

4. Kiedy biogaz staje się alternatywą dla gazu ziemnego?

Biogaz jako zamiennik gazu ziemnego ma szczególne znaczenie w miejscach, gdzie:

• nie ma dostępu do sieci gazowej,
• korzysta się z drogich zbiorników LPG,
• potrzebna jest ciągła energia cieplna – np. w suszarniach, szklarniach czy budynkach inwentarskich.

Dzięki systemom oczyszczania biogazu (biometanizacji) możliwe jest uzyskanie paliwa o składzie niemal identycznym z gazem ziemnym i zasilenie nim:

• pieców i kotłów gazowych,
• maszyn i agregatów,
• układów kogeneracyjnych i systemów grzewczych.

5. Wsparcie finansowe – „Energia dla wsi”

Realizacja mikrobiogazowni jako źródła własnej energii cieplnej i elektrycznej jest dużo łatwiejsza dzięki dostępnym dotacjom.

Program „Energia dla wsi” oferuje:

✅ Dotację do 65% kosztów kwalifikowanych (do 20 mln zł),
✅ Pożyczki preferencyjne do 100% kosztów,
✅ Możliwość uzyskania zaliczki do 95% wartości inwestycji,
✅ Dofinansowanie również na systemy przetwarzania biogazu (np. biometan, kogeneracja, magazynowanie).

📌 Termin składania wniosków mija 19 grudnia 2025 r.
Warto rozpocząć przygotowania już teraz, bo kompletna dokumentacja wymaga m.in.:

• warunków zabudowy i przyłączenia,
• kosztorysów, koncepcji technologicznej,
• promesy bankowej i dokumentów podatkowych.

Więcej o warunkach pisaliśmy w poprzednim artykule:
👉 „Dotacje i finansowanie mikrobiogazowni – przewodnik dla rolników”

6. Bariery i wyzwania

Mimo dużego potencjału, biogaz nie zawsze może w pełni zastąpić gaz ziemny – zwłaszcza jeśli:

• gospodarstwo ma mały zasób substratów,
• brak jest miejsca na instalację lub odpowiedniej infrastruktury,
• inwestor nie przewidział odpowiedniego systemu oczyszczania i magazynowania,
• nie ma wykwalifikowanego operatora do obsługi fermentacji i kogeneracji.

W takich przypadkach biogaz może być komplementarnym źródłem energii, np. w układzie hybrydowym z siecią energetyczną lub gazem LPG.

7. Przewagi biogazu nad gazem ziemnym

♻️ Ekologia:

• neutralność klimatyczna,
• redukcja emisji metanu z gnojowicy,
• mniej odpadów organicznych w środowisku.

💰 Ekonomia:

• niższe rachunki za energię,
• dodatkowe źródło przychodu ze sprzedaży energii,
• możliwa produkcja nawozu pofermentacyjnego – zamiast kupna.

🔋 Niezależność:

• odporność na wahania cen gazu,
• niezależność od sieci gazowej i importu surowców,
• możliwość magazynowania energii w postaci biometanu lub ciepła.

8. Jak przygotować się do inwestycji?

Zanim podejmiesz decyzję, sprawdź:

1. Ile masz substratów? – obornik, kiszonki, odpady organiczne, gnojowica.
2. Jakie są Twoje potrzeby energetyczne? – ciepło, prąd, suszenie, ogrzewanie.
3. Czy masz miejsce na instalację i dostęp do sieci?
4. Czy znasz technologie oczyszczania biogazu, magazynowania lub kogeneracji?
5. Czy możesz skorzystać z dotacji? – jeśli tak, rozpocznij zbieranie dokumentów już teraz.

Dobrym rozwiązaniem jest przygotowanie wstępnej koncepcji technicznej i biznesplanu jeszcze przed złożeniem wniosku.

9. Biogaz jako strategiczne źródło energii dla wsi

Zastąpienie gazu ziemnego przez biogaz to nie tylko korzyść dla pojedynczego gospodarstwa. To także:

• budowanie bezpieczeństwa energetycznego regionu,
• wzrost niezależności Polski od paliw kopalnych,
• rozwój lokalnych rynków pracy i usług,
• lepsze zagospodarowanie odpadów rolniczych i przemysłowych.

W przyszłości, wraz z rozwojem rynku biometanu, rolnicy mogą nie tylko zastępować gaz ziemny – ale wręcz stać się jego producentami i eksporterami.

10. Podsumowanie – czy biogaz może zastąpić gaz ziemny?

🔎 Odpowiedź brzmi: TAK – w większości przypadków.
Przy dobrze zaprojektowanej instalacji i odpowiednich substratach biogaz może:

• całkowicie pokryć potrzeby energetyczne gospodarstwa,
• zastąpić LPG lub gaz ziemny w ogrzewaniu i produkcji,
• wygenerować zysk ze sprzedaży nadwyżek energii lub biometanu.

Ale to możliwe tylko wtedy, gdy inwestycja zostanie:

✅ dobrze zaplanowana technologicznie,
✅ zoptymalizowana pod względem mocy i substratów,
✅ wsparta finansowo z dostępnych programów (np. „Energia dla wsi”).

📅 Czas na decyzję jest ograniczony – wnioski o dotację można składać tylko do 19 grudnia 2025 r.
Nie warto czekać – warto zacząć działać już teraz.