5 września weszło w życie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które wprowadza nowe przepisy dotyczące pofermentu – produktu powstającego w wyniku procesu fermentacji w biogazowniach. Zmiany te wynikają z ustawy o nawozach i nawożeniu oraz związanej z nią specustawy dotyczącej ułatwień w przygotowaniu i realizacji inwestycji w biogazowniach rolniczych. W artykule przyjrzymy się szczegółom nowych przepisów oraz temu, jakie zanieczyszczenia mogą (lub nie mogą) znajdować się w pofermencie, aby mógł być dopuszczony do obrotu jako środek wspomagający uprawę roślin.
1. Co to jest poferment?
Poferment to pozostałość po procesie fermentacji beztlenowej biomasy w biogazowniach. Podczas fermentacji materia organiczna, taka jak obornik, gnojowica czy odpady roślinne, ulega rozkładowi, a wytwarzany biogaz może być wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Po zakończeniu procesu fermentacji pozostaje poferment, bogaty w składniki odżywcze, takie jak azot, fosfor i potas, które są korzystne dla upraw rolnych. Poferment można wykorzystać jako nawóz organiczny, co pomaga zamknąć cykl odpadów w gospodarce obiegu zamkniętego.
2. Nowe przepisy dotyczące pofermentu
Wprowadzone 5 września rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu uregulowało zasady dotyczące wykorzystania produktów pofermentacyjnych, czyli środków wspomagających uprawę roślin, które powstają w biogazowniach rolniczych. Ważnym elementem tych przepisów jest określenie, jakie substancje mogą znajdować się w pofermencie, aby mógł on być bezpiecznie stosowany jako nawóz i dopuszczony do obrotu na rynku.
Produkty pofermentacyjne są w rozporządzeniu traktowane jako środki wspomagające uprawę roślin, co oznacza, że ich skład musi spełniać określone wymagania dotyczące zawartości zanieczyszczeń, takich jak metale ciężkie czy patogeny. Jest to kluczowe, aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowników oraz ochronę środowiska.
3. Wymagania dotyczące zawartości metali ciężkich w pofermencie
Jednym z głównych elementów nowego rozporządzenia jest określenie maksymalnych dopuszczalnych stężeń metali ciężkich w kilogramie suchej masy pofermentu. Zgodnie z przepisami, poferment nie może przekraczać następujących wartości:
- 100 mg chromu (Cr),
- 5 mg kadmu (Cd),
- 60 mg niklu (Ni),
- 140 mg ołowiu (Pb),
- 2 mg rtęci (Hg).
Metale ciężkie, takie jak ołów, kadm czy rtęć, mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt, a także na środowisko. W związku z tym, kontrola ich zawartości w pofermencie jest niezbędna, aby zapobiec ich gromadzeniu się w glebie i przenikaniu do łańcucha pokarmowego. Nowe przepisy mają na celu zagwarantowanie, że produkty pofermentacyjne będą bezpieczne dla rolnictwa i konsumentów, a ich stosowanie nie spowoduje zanieczyszczenia gleby ani wód gruntowych.
4. Kontrola patogenów w pofermencie
Oprócz metali ciężkich, nowe przepisy dotyczące pofermentu wprowadzają także surowe wymagania dotyczące zawartości patogenów. Poferment, jako produkt pochodzenia organicznego, może być narażony na zanieczyszczenie bakteriami i pasożytami, które stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Dlatego w rozporządzeniu ustalono, że w pofermencie nie mogą znajdować się:
Jaja pasożytów jelitowych: takich jak Ascaris sp. (glista ludzka), Trichuris sp. (włosogłówka), Toxocara sp. (glista psia lub kocia),
Bakterie z rodzaju Salmonella.
Obecność tych patogenów w pofermencie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, jeśli zostaną wprowadzone do gleby lub wody. Aby zapobiec takim zagrożeniom, produkty pofermentacyjne muszą być badane pod kątem obecności tych organizmów. Jeżeli zostanie stwierdzona jakakolwiek ich obecność, produkt nie będzie dopuszczony do obrotu jako nawóz.
5. Skąd wzięły się nowe przepisy?
Nowe przepisy są częścią szerszych działań mających na celu rozwój sektora biogazowego w Polsce oraz zapewnienie bezpieczeństwa środowiskowego w kontekście rosnącego wykorzystania biogazowni rolniczych. Związane są z ustawą o nawozach i nawożeniu, która w 2023 roku została zaktualizowana o przepisy dotyczące pofermentu. Wprowadzenie tych regulacji było wynikiem specustawy, mającej na celu ułatwienie inwestycji w biogazownie rolnicze, co ma na celu wsparcie zrównoważonego rozwoju energetycznego w Polsce.
Biogazownie są kluczowym elementem gospodarki obiegu zamkniętego, pozwalającym na efektywne zarządzanie odpadami rolniczymi i przemysłowymi oraz produkcję odnawialnej energii. Jednak wraz ze wzrostem liczby biogazowni i większą produkcją pofermentu, konieczne stało się wprowadzenie szczegółowych przepisów regulujących jakość tych produktów, aby zapobiec potencjalnym zagrożeniom dla zdrowia publicznego i środowiska.
6. Jak nowe przepisy wpłyną na sektor biogazowy?
Nowe przepisy dotyczące pofermentu mają na celu podniesienie standardów bezpieczeństwa i jakości produktów pochodzących z biogazowni, co ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju tego sektora. Biogazownie rolnicze, które produkują poferment, będą musiały przeprowadzać regularne badania swoich produktów, aby upewnić się, że spełniają one wymogi dotyczące zawartości metali ciężkich i patogenów.
Dla inwestorów i operatorów biogazowni, nowe regulacje mogą wiązać się z dodatkowymi kosztami związanymi z badaniem jakości pofermentu. Jednak długofalowo, przestrzeganie tych przepisów przyczyni się do zwiększenia zaufania do produktów pofermentacyjnych, co może przełożyć się na większe zainteresowanie nimi na rynku rolniczym.
7. Poferment jako cenny nawóz – korzyści dla rolników
Pomimo surowych wymagań dotyczących jakości, poferment ma wiele zalet jako środek wspomagający uprawę roślin. Jest bogaty w składniki odżywcze, które są niezbędne dla zdrowego wzrostu roślin, a jego stosowanie może znacznie poprawić strukturę gleby i jej żyzność. Poferment jest także bardziej ekologiczny niż nawozy sztuczne, ponieważ jest produktem naturalnym, a jego stosowanie przyczynia się do zamykania cyklu odpadów w gospodarce obiegu zamkniętego.
Dzięki temu rolnicy mogą korzystać z pofermentu jako bezpiecznego, efektywnego i przyjaznego środowisku środka nawozowego, pod warunkiem, że będzie on zgodny z nowymi przepisami.
Podsumowanie
Wprowadzenie nowych przepisów dotyczących pofermentu to krok w kierunku bezpieczniejszego i bardziej zrównoważonego rozwoju sektora biogazowego w Polsce. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 5 września precyzuje, jakie zanieczyszczenia mogą znajdować się w pofermencie oraz ustala surowe normy dotyczące zawartości metali ciężkich i patogenów. Choć przepisy te wiążą się z pewnymi wyzwaniami dla producentów biogazu